Wycenę przedsiębiorstwa definiuje się najczęściej jako proces polegający na dokonaniu pomiaru wartościowego przedsiębiorstwa oraz jego składników majątkowych, a także efektów ekonomicznych podejmowanych decyzji, o takim stopniu jakości, który zapewni możliwość wiarygodnej oceny decyzji podjętych w przeszłości oraz wybór najkorzystniejszych wariantów decyzji w przyszłości.
W literaturze przedmiotu często prezentuje się pogląd, iż rzeczywista wartość przedsiębiorstwa nie jest nigdy znana przed realizacją transakcji kupna i sprzedaży tego przedsiębiorstwa. Równie często podkreśla się, iż tak naprawdę to rzeczywistą i uchwytną wartość przedsiębiorstwa można ustalić dokładnie jedynie w dwóch momentach w historii przedsiębiorstwa tj. w momencie jego powstania oraz w momencie jego likwidacji. Zatem przyjmując powyższe poglądy można stwierdzić, że wszelkie inne próby ustalenia wartości przedsiębiorstwa między tymi skrajnymi momentami w historii przedsiębiorstwa można traktować jako mniej lub bardziej trafne szacunki.
Podkreślić należy fakt, iż wynik oszacowania wartości przedsiębiorstwa nie jest tożsamy z jego ceną, która zostaje określona dopiero w procesie negocjacji pomiędzy nabywcą i sprzedającym.
Wycena przedsiębiorstwa jest końcowym etapem analizy fundamentalnej. Ustalenie wartości wewnętrznej spółki jest podstawą analizy fundamentalnej. Występują tutaj dwa kroki:
1) przeprowadzenie wyceny badanego podmiotu,
2) ustalenie wartości badanego podmiotu.
Proces wyceny – ze względu na specyfikę problemów, które podczas niego występują – jest złożony i trudny. Ustalenie wartości przedsiębiorstwa związane jest m.in. wykorzystanymi metodami wyceny, a także podejściami stosowanymi w zakresie wyceny przedsiębiorstwa.
Wycena przedsiębiorstwa pełni szereg funkcji. Są to przede wszystkim:
– funkcja doradcza – dostarcza ona informacji dotyczących wartości przedsiębiorstwa; pozwala również na określnie dolnej i górnej ceny wartości przedsiębiorstwa,
– funkcja mediacyjna – ma ona za zadanie ustalić wartość przedsiębiorstwa, która będzie odpowiadała wszystkim stronom danej transakcji,
– funkcja argumentacyjna – jej celem jest przygotowanie informacji, jakie mają posłużyć podczas negocjacji do przekonania kontrahenta, aby zaakceptował zaprezentowane stanowisko,
– funkcja informacyjna – ma ona za zadanie zobrazowanie sytuacji w przedsiębiorstwie, sytuacji majątkowej oraz dalszych perspektyw rozwoju przedsiębiorstwa.
Wycena przedsiębiorstwa dokonywana jest zazwyczaj w sytuacji sprzedaży całości lub części firmy, często też w procesie pozyskiwania inwestora. Rzetelnie przeprowadzona wycena przedsiębiorstwa pozwala osiągnąć oczekiwane warunki transakcji, natomiast w trakcie negocjacji umożliwia opieranie się na faktach i obiektywnych wyliczeniach nie zaś na intuicji i emocjach. Pozwala to na uniknięcie sytuacji, gdy związany emocjonalnie z przedsiębiorstwem właściciel próbuje zawyżyć realną wartość firmy lub jej znacznie niedoszacowuje. Występują też sytuacje, w których przeprowadzenie wyceny przedsiębiorstwa jest wymagane prawnie, tj. przejęcia, fuzje, prywatyzacja lub podziały spółek. Wycena przedsiębiorstwa może też być przydatna podczas procesu uzyskiwania kredytu.
W praktyce, wycena przedsiębiorstwa przeprowadzana jest najczęściej w poniższych sytuacjach:
– sprzedaż całości lub części przedsiębiorstwa,
– wydzierżawienie części mienia będącego własnością przedsiębiorstwa,
– porównanie przez inwestorów cen akcji do wartości przedsiębiorstwa,
– zmiana formy działalności,
– zmiana właścicieli przedsiębiorstwa,
– łączenie się przedsiębiorstw,
– nieporozumienia wewnątrz przedsiębiorstwa.
Występują trzy podstawowe metody wyceny przedsiębiorstw. Należą do nich:
– majątkowe metody wyceny przedsiębiorstwa,
– dochodowe metody wyceny przedsiębiorstwa,
– mieszane metody wyceny przedsiębiorstwa.