Metody majątkowe mają za zadanie ustalić wartość przedsiębiorstwa na rynku. Istotą wyceną metodami majątkowymi jest podanie jego wartości wyrażonej w jednostkach pieniężnych za pomocą ustalonych ocen, analiz i reguł. Metoda ta stosowana jest przy okazji:
– łączenia oraz podziału przedsiębiorstwa,
– wewnętrznych nieporozumień,
– zmiany stosunków użytkowania,
– zmiany formy prawnej działalności przedsiębiorstwa.
Przy zastosowaniu metod majątkowych szacowana jest wartość majątkowa, pojmowana jako suma nakładów pieniędzy, pracy oraz środków rzeczowych na utworzenie przedsiębiorstwa.
Metody majątkowe są najbardziej rozpowszechnione i najczęściej stosowane. Podmiotem wyceny jest majątek przedsiębiorstwa, czyli różnica między całością aktywów a pasywami obcymi. Wyróżnić można trzy rodzaje metod majątkowych:
– metoda odtworzeniowa,
– metoda księgowa,
– metoda likwidacyjna (upłynnienia).
METODA ODTWORZENIOWA
Przy użyciu tej metody określane są koszty, jakie należy ponieść, by odtworzyć majątek wycenianego przedsiębiorstwa. Niejednokrotnie korzystniejszą alternatywą zakupu przedsiębiorstwa jest bowiem wybudowanie od podstaw nowocześniejszego.
Wyznaczenie wartości odtworzeniowej przedsiębiorstwa w ujęciu szczegółowym związane jest z ustaleniem aktualnych cen poszczególnych składników majątku trwałego, a także rzeczywistych wskaźników ich zużycia.
Wadą tej metody jest trudność w oszacowaniu wartości reputacji przedsiębiorstwa oraz jej potencjału rynkowego.
METODA WARTOŚCI KSIĘGOWEJ
Metoda księgowa jest najbardziej uproszczoną metodą majątkową i opiera się na badaniu bilansu spółki, który jest podstawą do szacowania wartości księgowej aktywów netto. W wyliczeniach wykorzystuje się zarówno składniki majątku jak i zobowiązania. W związku z faktem, że wycena opiera się na wyłącznie na wartościach księgowych istnieje duże ryzyko zniekształcenia wartości wyceny w momencie, kiedy wartość księgowa składników bilansu odbiega znacząco od ich wartości rynkowej. Dlatego praktycy najczęściej sięgają po inną metodę wyceny – metodę skorygowanych aktywów netto. Metoda wartości księgowej rzadko jednak odzwierciedla faktyczną wartość przedsiębiorstwa. Dzieje się tak przede wszystkim z powodu:
– różnicy między zużyciem ewidencyjnym, a fizycznym i ekonomicznym,
– szacowania wartości majątku przedsiębiorstwa w sposób arbitralny przez zespoły dokonujące wyceny,
– historycznego charakteru cen.
Niestety, wycena według wartości księgowej jest oderwana od dochodowości przedsiębiorstwa. W związku z tym, jak twierdzą niektórzy teoretycy i liczni praktycy, może zostać wykorzystana wyłącznie do wyceny majątku przedsiębiorstwa, ale nie do wyceny spółki jako podmiotu gospodarczego. Z tą opinią trudno się nie zgodzić. Każde przedsiębiorstwo jest przecież czymś więcej niż zwykłym zbiorem elementów majątku
METODA WARTOŚCI LIKWIDACYJNEJ
Wartość likwidacyjna przedsiębiorstwa jest sumą cen, które można byłoby uzyskać na rynku ze sprzedaży składników przedsiębiorstwa. Wartość likwidacyjna otrzymywana jest po odjęciu od wpływów ze sprzedaży całego majątku spółki kosztów związanych z likwidacją (demontaż i wywóz urządzeń, odprawy i wszystkie inne opłaty) oraz pozostających do spłaty zobowiązań. W tej metodzie wyceny także stosuje się wyceny przygotowane przez rzeczoznawców majątkowych. Wartość przedsiębiorstwa otrzymana przy pomocy metody likwidacyjnej jest najniższa w porównaniu z innymi metodami wyceny i stosuje się ją najczęściej przy wycenie przedsiębiorstw postawionych w stan upadłości bądź nierentownych.